संघीय सरकारले मधेश प्रदेशलाई संकटग्रस्त क्षेत्र घोषणा गरेपछि मधेश प्रदेश सरकारले खडेरी र सुख्खाबाट प्रभावित किसानलाई राहत दिन "सुख्खाग्रस्त क्षेत्र सहयोग कार्यक्रम" अन्तर्गत ८ जिल्लामा १८ करोड रुपैयाँ बराबरको स्यालो ट्युबवेल वितरण गर्ने योजना ल्याएको छ ।
भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय मधेश प्रदेशका कृषि प्रसार अधिकृत अविनाश कुमार झाले उक्त राहत कार्यक्रमको जानकारी दिँदै भने, “गरिब किसानलाई लक्षित गर्दै सिँचाइको अभाव हटाउने प्रयास गरिएको हो ।”
यही योजनाअन्तर्गत सर्लाही जिल्लाका लागि मात्र २ करोड ५० लाख रुपैयाँ बराबरको करिब २ सय स्यालो ट्युबवेल (बोरिङ) खरिद गरिने र सिँचाइका लागि किसानहरूलाई वितरण गरिने कृषि ज्ञान केन्द्र सर्लाहीका प्रमुख कमलदेव प्रसाद कुशवाहाले जानकारी दिए ।
हाल किसानहरूबाट निवेदन (दर्खास्त) लिने प्रक्रिया जारी छ। तर, सरकारले अनुदान पाउन कम्तीमा २ विघा जमिन भएको प्रमाण पेश गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेपछि वास्तविक रूपमा खडेरीबाट प्रभावित धेरैजसो साना तथा गरिब किसान योजनाबाट स्वतः वञ्चित हुने अवस्थामा पुगेका छन् ।
गरिब किसानको आवाज : “खेत सुक्यो, राहत पाइएन”
सर्लाहीका एक किसानले भने, “मसँग जम्मा ८ कठ्ठा जमिन छ, पानी छैन, अन्न उत्पादन शून्यजस्तै छ। अब राहत कसरी माग्ने? मेरो जमिन पुग्दैन। सरकारी राहत अनुदान जहिले पनि धनी, पहुँचवालाले मात्र पाउने गरेका छन् ।”
कृषकहरूले सरकारको यस्तो मापदण्डप्रति आक्रोश व्यक्त गर्दै राहत योजना जमिनदार, ठूला किसान र सत्तारुढ दलका कार्यकर्तालाई लक्षित गरेर बनाइएको आरोप लगाएका छन्। साना किसानहरूको गुनासो छ — सरकारी नियमले गरिब हेर्ने दृष्टिकोणमै भेदभाव छ ।
२ विघा जमिनको सर्तले उठेको प्रश्न
कृषि ज्ञान केन्द्र सर्लाहीबाट प्रकाशित सूचनामा २ विघा जमिन भएका किसानले मात्र सिफारिससहित आवेदन दिन पाउने व्यवस्था गरिएको छ । तर मधेशका धेरै किसानको नाममा ५ कठ्ठा, १० कठ्ठा वा अधिकतम १ विघा जमिन मात्रै हुने हुँदा उनीहरू योजना बाहिर पर्ने अवस्था देखिएको छ ।
कृषकहरू भन्छन् — “कृषिमा टिक्न सक्ने अवस्था छैन, बाध्यतावश हामी अर्को पेशा रोज्न थालेका छौं। राहत चाहिएको बेला पाउने व्यवस्था नै छैन भने कसरी कृषिमा टिक्ने ?”
सरकारी मापदण्डले साना किसानलाई अझ पछि धकेल्ने चिन्ता बढ्दै गएको छ । यसरी नीति निर्माणमा गरिब जनतालाई केन्द्रमा नराख्दा मधेश प्रदेशका हजारौं किसान अझै पनि खडेरी, अभाव र राज्यको बेवास्ताबीच आपत् भोगिरहेका छन् ।
