एम्नेस्टी इन्टरनेसनलले हालै सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनअनुसार पछिल्ला वर्षहरूमा साउदी अरबमा मृत्युदण्ड कार्यान्वयनको दर तीव्र रूपमा बढिरहेको छ । साउदी सरकारको आधिकारिक तथ्यांकअनुसार सन् २०१४ जनवरीदेखि २०२५ जुनसम्म १ हजार ८ सय १६ जनालाई मृत्युदण्ड दिइएको छ ।
मृत्युदण्ड पाउनेमध्ये धेरैजसो विदेशी नागरिक रहेको एम्नेस्टीले जनाएको छ । प्रतिवेदनअनुसार पछिल्ला १० वर्षमा लागूऔषधसम्बन्धी अपराधमा मृत्युदण्ड पाउने ५९७ मध्ये ७५ प्रतिशत विदेशी थिए । २०२४ मा मात्रै ३४५ जनालाई मृत्युदण्ड दिइएको थियो भने २०२५ को पहिलो छ महिनामा १८० जनाले ज्यान गुमाए । जुन महिनामा मात्र ४६ जनालाई फाँसी दिइएको थियो, जसमा नेपाल, इजिप्ट, इथियोपिया, जोर्डन, नाइजेरिया, पाकिस्तान, सोमालिया र सिरियाका नागरिक थिए ।
एम्नेस्टी इन्टरनेसनलका मध्यपूर्व र उत्तर अफ्रिकाका उपक्षेत्रीय निर्देशक क्रिस्टिन बेकेर्लेले साउदी अरबमा मृत्युदण्डको प्रयोग भयावह रूपमा भइरहेको टिप्पणी गरिन् । उनले भनिन्, "मृत्युदण्डलाई क्रूर र निर्दयी ढंगले प्रयोग गर्नु साउदी अरबको मानवजीवनप्रतिको उपेक्षा हो ।"
ह्युमन राइट्स वाचसहित आठ अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाले पनि साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमानले मृत्युदण्ड घटाउने प्रतिबद्धता पूरा नगरेको भन्दै आलोचना गरेका छन् । सन् २०१८ मा उनले मृत्युदण्ड सीमित गर्ने घोषणा गरेका थिए तर पछिल्लो वर्षहरूमा यसको कार्यान्वयन उल्टै बढेको छ ।
मानवअधिकारवादी इक्विडेम फाउन्डेसनका दक्षिण एसिया निर्देशक रामेश्वर नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार कानुनले जीवन खोस्ने अधिकार कसैलाई नदिएको उल्लेख गर्दै भने, "जीवन दिन सकिँदैन भने लिनु पनि हुँदैन भन्ने नै विश्वव्यापी मानवअधिकार सिद्धान्त हो । अपराधीलाई सजाय दिनुपर्छ, तर त्यो सजाय मृत्युदण्ड हुनुहुँदैन ।"
नेपाली पनि मारमा
साउदी अरबमा मृत्युदण्डको सजाय पाउनेमध्ये नेपाली कामदारहरू पनि पर्छन् ।
हालै कास्कीका ४३ वर्षीय पुष्पराज रानाभाटलाई दमाममा १९ जेठ २०८२ मा मृत्युदण्ड दिइएको छ । तर यो जानकारी परराष्ट्र मन्त्रालयले करिब तीन महिनासम्म गुपचुप राखेको थियो । रानाभाटमाथि आफ्ना सहकर्मी भाग्यनारायण राय (५०) र सरोजकुमार झा (४४) को हत्या गरेको अभियोग थियो ।
साउदी कानुनअनुसार मृत्युदण्ड पाएका अभियुक्त र पीडित पक्षबीच ‘ब्लडमनि’ मार्फत मेलमिलापको अवसर हुन्छ । तर रानाभाटको मुद्दामा त्यस्तो प्रयास नभएको दूतावासले जनाएको छ ।
यसअघि पनि विभिन्न नेपाली कामदारलाई साउदीमा मृत्युदण्ड दिइएको छ ।
-
२०८० जेठमा पर्वतका सन्तबहादुर पुनलाई २२ वर्षको जेल जीवनपछि फाँसी दिइयो ।
-
२०७९ कात्तिक ६ मा उदयपुरका विवेक दाहाललाई पीडित परिवारले अन्ततः माफी नदिएपछि मृत्युदण्ड दिइएको थियो ।
-
पर्वतका उत्तम कुँवर र धनुषाका उमेश यादव भने पीडित परिवारसँग मेलमिलाप भएपछि सजाय माफी पाई स्वदेश फर्कन सफल भएका थिए ।
मानवअधिकार संस्थाहरूले साउदी अरबलाई मृत्युदण्ड तत्काल अन्त्य गर्न आग्रह गरेका छन् । उनीहरूले अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार कानुनअनुसार ‘गम्भीरतम अपराध’ बाहेकका मामिलामा मृत्युदण्ड नदिने प्रावधान तत्काल हटाउनुपर्ने चेतावनी दिएका छन् ।
