प्रजातन्त्रका अगुवा तथा नेपाली कांग्रेसका शीर्ष नेता विश्वेश्वरप्रसाद (बिपी) कोइरालाको ४३औं स्मृति दिवस आज मुलुकभर विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइँदैछ ।
विसं २०३९ साउन ६ गते निधन भएका कोइरालाले नेपालमा प्रजातन्त्रको स्थापनाका लागि कठोर संघर्ष गर्नुका साथै नेपाली साहित्यमा पनि महत्वपूर्ण योगदान दिएका थिए ।
बिपी कोइरालाको जन्म विसं १९७१ भदौ २४ गते भएको हो। विसं २०१५ को संसदीय निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसले दुई तिहाइ बहुमत प्राप्त गरेपछि उहाँ विसं २०१६ जेठमा नेपालका प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बनेका थिए ।
उहाँले प्रधानमन्त्रीका रूपमा भूमिसुधारको अभियान अघि बढाउँदै “जग्गा जोत्नेको हुनुपर्छ” भन्ने नीति ल्याउनुका साथै बिर्ता उन्मूलनको पहल गरेका थिए । तर, विसं २०१७ पुस १ गते शाही नेपाली सेनाको बलमा कोइरालाको नेतृत्वमा रहेको जननिर्वाचित सरकार अपदस्त गरियो । त्यसपश्चात कोइरालासहित संसद्का सभामुख कृष्णप्रसाद भट्टराई, नेता गणेशमान सिंहलगायतलाई सुन्दरीजल बन्दीगृहमा राखिएको थियो ।
विसं २०२५ मा स्वास्थ्य परीक्षणका लागि जेलमुक्त भएपछि बिपी कोइरालाले आठ वर्षसम्म भारतमा निर्वासित जीवन बिताए। विसं २०३३ पुस १६ गते आठवटा ज्यान मुद्दाको प्रवाह नगरी राष्ट्रिय एकता र मेलमिलापको नीति लिएर स्वदेश फर्किए। कोइरालाको यही नीति आज पनि नेपालको राजनीति र राष्ट्रिय एकताको लागि सान्दर्भिक मानिन्छ ।
साहित्यिक योगदान
बिपी कोइराला नेपाली साहित्यका मनोवैज्ञानिक यथार्थवादी धाराका प्रवर्तक मानिन्छन्। उहाँका प्रमुख कृतिहरूमा 'तीन घुम्ती', 'मोदी आइन', 'हिटलर र यहुदी', 'सुम्निमा', 'नरेन्द्रदाई', 'बाबु, आमा र छोरा' जस्ता उपन्यासहरू छन् ।
त्यस्तै, 'श्वेत भैरवी' र 'दोषी चश्मा' कथा सङ्ग्रह प्रकाशित छन् भने 'आत्मवृत्तान्त', 'जेल जर्नल', 'फेरि सुन्दरीजल' नामक संस्मरण र दैनिकीहरूले तत्कालीन राजनीतिक अवस्थाको यथार्थ चित्रण गरेका छन् ।
साहित्यिक दृष्टिले स्वतन्त्र चिन्तन, आयाम र शैली विकास गर्दै उहाँले नेपाली वाङ्मयलाई शिखरसम्म पुर्याएका थिए ।
बिपी सङ्ग्रहालय र स्मृति कार्यक्रमहरू
बिपी कोइरालालाई सम्झँदै सुन्दरीजलको तत्कालीन बन्दीगृहलाई विसं २०६१ भदौ २४ मा बिपी सङ्ग्रहालयको रूपमा उद्घाटन गरिएको हो । २०७२ को भूकम्पले क्षति पुर्याए पनि अहिले उक्त सङ्ग्रहालय पुनःनिर्माण भइसकेको छ ।
सङ्ग्रहालयमा बिपीका जीवनसँग सम्बन्धित सामग्रीहरू, २००७ सालको क्रान्तिमा प्रयोग गरिएको ट्याङ्कर तथा २०२९ सालमा कांग्रेसले अपहरण गरेर क्रान्तिमा खर्च जुटाएको नेपाल वायुसेवा निगमको विमानसमेत प्रदर्शनीमा राखिएको छ ।
यस स्मृति दिवसको अवसरमा नेपाली कांग्रेस, यसको भ्रातृ संगठनहरू र बिपी सङ्ग्रहालय समितिले मुलुकभर विविध कार्यक्रम गरिरहेको जानकारी कांग्रेसका मुख्यसचिव कृष्णप्रसाद पौडेलले दिनुभयो ।
यसै अवसरमा संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले बालुवाटारस्थित प्रधानमन्त्री निवासमा “बिपी कोइराला राष्ट्रिय पुरस्कार” वितरण कार्यक्रम आयोजना गरेको पुरातत्व अधिकृत भीष्म बाँस्कोटाले राससलाई जानकारी दिनुभयो ।
