थाइल्यान्ड र कम्बोडिया बीच दशकौंदेखिको सीमा विवाद फेरि चर्किएको छ ।
बिहीबार दुई देशबीचको विवादित सीमा क्षेत्रमा सशस्त्र झडप भएको छ, जसमा कम्तीमा नौ जना थाई नागरिकको मृत्यु र १४ जना घाइते भएको थाई अधिकारीहरूले पुष्टि गरेका छन् । गोलाबारी, गोली हानाहान र रकेट प्रहारसहितको भिडन्तपछि थाइल्यान्डले हवाई आक्रमण गरी जवाफ दिएको छ। झडपले दुई देशबीच महिनौँदेखि जारी तनावलाई थप उग्र बनाएको छ ।
तीव्र सैन्य तनाव: सीमा क्षेत्रमा व्यापक झडप
थाई रक्षा मन्त्रालयका अनुसार, बिहीबारको पहिलो भिडन्त सुरिन प्रान्त र कम्बोडियाको ओद्दार मिनचे प्रान्तको सिमानामा पर्ने प्राचीन ता मुएन थोम मन्दिर नजिकै भएको हो । त्यहाँबाट सुरु भएको झडप हाल छ वटा सीमावर्ती क्षेत्रमा फैलिएको छ ।
घटनाका केही घण्टा अगाडि मात्र थाई सैनिकहरू घाइते बनाउने बारुदी सुरुङ विस्फोट भएको थियो। त्यसपछि थाई सेनाले सीमा क्षेत्रमा आपतकालीन सैन्य प्रतिक्रिया सुरु गरेको हो ।
राजनीतिक असर: थाई प्रधानमन्त्री निलम्बन
यो सैन्य तनाव थाइल्यान्डको आन्तरिक राजनीतिमा पनि प्रत्यक्ष असर पारिरहेको छ । थाई प्रधानमन्त्री पेटोङ्टार्न सिनावात्रलाई कम्बोडियाका एक वरिष्ठ नेतासँगको चुहिएको फोनवार्ताका कारण अनुसन्धानका लागि जुलाई १ मा पदबाट निलम्बन गरिएको छ । फोनवार्तामा उनले कम्बोडियाका पूर्व प्रधानमन्त्री हुन सेनलाई ‘काका’ भनेर सम्बोधन गर्दै थाई सैन्य नेतृत्वको आलोचना गरेकी थिइन् । यो कुरा सार्वजनिक भएपछि राष्ट्रघात भन्दै व्यापक आलोचना भयो र उनी नेतृत्व गरेको फेउ थाई पार्टीको गठबन्धन पनि कमजोर भयो ।
उनका स्थानमा पूर्व रक्षामन्त्री फुमथम वेचाचाई कार्यवाहक प्रधानमन्त्री बनेका छन् ।
व्यापार, सञ्चार र कूटनीतिक सम्बन्धमा कडाइ
दुई देशबीच सैन्य झडप बढेपछि थाइल्यान्डले कम्बोडियासँगको सीमा बन्द गरेको छ । आवश्यकताबाहेक (विद्यार्थी, बिरामी) सबै आवागमनमा रोक लगाइएको छ । कम्बोडियाले पनि थाई टेलिभिजन कार्यक्रम, इन्धन, फलफूल र तरकारी आयातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ ।
कम्बोडियाले केही थाई इन्टरनेट लिंक र विद्युत आपूर्ति पनि बन्द गरेको जनाएको छ । यसले दुई देशबीचको कूटनीतिक सम्बन्धमा ठूलो असर पार्ने देखिएको छ ।
विवादको जरा: नक्सा, मन्दिर र इतिहास
थाइल्यान्ड र कम्बोडिया बीचको ८०० किलोमिटर लामो सिमाना फ्रान्सेली औपनिवेशिक शासनकालको सन् १९०७ को नक्सामा आधारित हो । कम्बोडिया त्यस नक्सालाई आधार मान्छ भने थाइल्यान्डले नक्सालाई गलत ठहर गर्दै आएको छ ।
प्रेह विहार मन्दिर क्षेत्रलाई लिएर विवाद धेरै हिंसात्मक भएको हो । सन् १९६२ मा अन्तर्राष्ट्रिय न्यायालय (ICJ) ले मन्दिर क्षेत्र कम्बोडियाको भनी निर्णय गरेको थियो । तर सन् २०११ को झडपपछि कम्बोडिया पुनः अदालतमा पुगेको थियो, जसमा २० जनाको मृत्यु र हजारौँ विस्थापित भएका थिए । सन् २०१३ मा अदालतले फेरि कम्बोडियाको पक्षमा निर्णय सुनाएको थियो ।
हाल पुनः कम्बोडिया अन्तर्राष्ट्रिय अदालत पुगेको छ तर थाइल्यान्डले अदालतको अधिकार क्षेत्रलाई अस्वीकार गरेको छ ।
